NASIL BAŞVURULUR?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvuru şartları ve usulü.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvuru için temel koşullar nelerdir?
1. Her şeyden önce, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurabilmek için, şikayet edeceğiniz devletin (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde hakkında dava açacağınız devletin) Avrupa Konseyi'ne taraf ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yetkisini tanıyan bir devlet olması gerekir.
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne taraf olan devletin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde güvence altına alınan hakları ihlâl eden bir “müdahalesi” veya “eylemsizliği” olmalıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvururken tek dayanağınız Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olacaktır ve dava edeceğiniz devletin bu sözleşmedeki maddeleri ihlâl eden bir kamu müdahalesi veya müdahale etmesi gereken yerde müdahale etmemesi, yani bir eylemsizliği olmalıdır.
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki temel haklardan biri veya bir kaçının ihlâline mâruz kalan gerçek ve özel tüzel kişiler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurabilir. Bir kamu kurumu, başka bir kamu kurumunu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne şikayet edemez.
4. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni ihlâl eden, “DEVLET” veya “İHLÂL SIRASINDA KAMU GÜCÜ KULLANMAKLA YETKİLİ KAMU GÖREVLİSİ “ olmalıdır.
5. Başvuru konusu ihlâl, ihlâli yapan devletin ulusal mahkemesinde dava olarak görülmelidir ! Yani başvurucu, müdahale veya eylemsizlik halinin ortadan kalkması için ulusal hukukta var olan sonuca elverişli hukuk yollarının en kapsamlısını tamamıyla tüketmiş olmalıdır.
6. Olağanüstü kanun yollarını tüketmek kural olarak gerekmez!
Türk Yargısı için, tüketilmesi gereken iç hukuk yolları şunlardır:
-Ceza yargılaması için: Temyizin sonucuna kadar
-Hukuk yargılaması için: Karar düzeltmenin sonucuna kadar
-İdari yargılama için: Karar düzeltmenin sonucuna kadar
İç hukuk yollarının tüketilmesi şartının istisnaları
-İç hukuk yollarının etkisiz olması
-Engelleyici bir yasanın bulunması
-Yerleşmiş bir yargı içtihadının bulunması
-Sözleşmeye aykırı yerleşmiş bir idari uygulamanın bulunması
-Davanın sürüncemede kalması (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesi kapsamında makul süre ihlali)
AİHM'ne Bireysel Başvuru Hakkı ve Mevzuatı. Sayfa:15
- İç hukuk yolları tüketilmesi koşulu, her vakanın (uyuşmazlığın) özel koşulları içerisinde ve her devletin kendi iç hukukunun sağladığı (veya sağlamadığı) olanaklara göre farklılık gösterir.
Başvurucu, uyuşmazlık konusu hakkında iç hukukta öngörülen mekanizmalara başvurmuş ve tüketmiş olmalıdır. Ancak tüketilecek iç hukuk yollarının;
1- Etkin,
2- Ulaşılabilir,
3- Normal usulun bir parçası ve
4- Makul bir başarı şansı sunması gerekir.
5- Bu koşulu yerine getirmekten muaf tutulmayı gerektiren istisnai durum, ulusal hukukta öngörülen iç hukuk yollarının etkin ve yeterli olmasıdır. Bu durumda başvurucu, iddiasını kanıtlamak kaydıyla, İÇ HUKUK YOLLARINI TÜKETMEDEN ya da TÜKENMESİNİ BEKLEMEDEN DE BAŞVURU YAPABİLİR. İç hukuk yollarının mevcut ve tekin (işler) olduğunu kanıtlama yükü,bu iddiayı ileri süren devletin kendisine aittir.
6- İhlalin bir YASA'dan ya da İDARİ UYGULAMADAN kaynaklandığı durumlarda ise,iç hukuk yollarını tüketme koşulu aranmaz.
7- İç hukuk yollarının makul sürede bitmiş olması gerekir. Makul süre içinde bitmeyen iç hukuk yollarının tamamlanması beklenmemelidir. Zira mahkeme içtahatlarına göre, makul sürede tamamlanmayan iç hukuktaki başvuru yolunun, etkili olmadığı kabul edilir.
Başvurucu, iç hukuk yollarının etkinliği konusunda şüphe duysa dahi iç hukuk yolu tüketilmelidir.
İhlâli yapan devletteki iç hukuk yollarının tüketilmesinden itibaren 6 ay içinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru yapılmalıdır. İç hukuk yollarında karar kesinleştikten sonra 6 ay içinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurmazsanız, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru şansınız sona erecektir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde dava nasıl açılır?
1.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde dava açmak için, BAŞVURU FORMUNU (başvuru formu maktudur ve sitemizde mevcuttur; siz, başvuru formunun içeriğini dolduracaksınız) doldurmak gerekir. Türk mahkemelerindeki gibi bir dava dilekçesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvuramazsınız. BAŞVURU FORMUNU doldurmanız şarttır!
2.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yazı İşleri Müdürlüğü'ne sözleşmeyi imzalamış devletlerin resmi dillerinin herhangi birisiyle başvuru yapılabilir. Başvuru formunu TÜRKÇE hazırlayabilirsiniz. Ancak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin resmi dili İngilizce ve Fransızca'dır. Bu dillerden biri ile başvurmak davanın sonuçlanma süresini kısaltır.
3.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde dava açmak (başvurmak) sadece ve sadece POSTA yoluyla mümkündür!
Başvurunuzla ilgili bütün yazışmalar aşağıdaki adrese gönderilmelidir :
Monsieur le Greffier de la
Cour européenne des Droits de l’Homme
Conseil de l’Europe
F–67075 STRASBOURG CEDEX.
4.Mahkemeye gönderilecek yazışma ve belgeleri birbiri ile tutturmak için zımba, bant vb. kullanılmamalıdır; tüm sayfalar sırasına göre numaralandırılmalıdır.
5.Başvuru formunun (başvuru formu = dava dilekçesi) gönderilmesinden sonra mahkeme yazı işleri müdürlüğünce verilecek dosya numarası, daha sonraki işlemlerde kullanılmak üzere saklanmalıdır.
6.Mahkeme yazı işleri müdürlüğünce yapılacak yazışmalarda istenenler zamanında ve tam olarak yerine getirilmelidir.
7.BAŞVURU FORMU özenle ve okunaklı bir biçimde doldurulmalıdır. Başvuru formunda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin hangi maddesine veya maddelerine dayandığınızı da açıkça belirteceksiniz.İnceleme için gerekli olan belgelerin birer örneğini de başvuru formuna ekleyiniz. Başvuru formunu bir avukata hazırlatmanızda fayda vardır.
8.Mahkemede başvurular ücretsiz incelenmektedir. Dosyanın gidişatı ile ilgili bilgiler yazı işleri müdürlüğü tarafından yazılı olarak bildirilir. DAVA AÇMAK HARCA TÂBİ DEĞİLDİR!
9.Yargılamanın ilk aşaması genellikle yazılı usûlde yürütülür; ancak daire duruşma yapılmasına karar verebilir. Duruşmalarda cübbe giyme zorunluluğu yoktur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde duruşma esnasında tercüman bulunmaktadır.